Wat is het verschil tussen een nachtmerrie en een nachtangst?

Wat is het verschil tussen een nachtmerrie en een nachtangst? En hoe reageer je als ouder het beste?

Slaaptypes en slaapcyclussen

Om het verschil tussen nachtangsten en nachtmerries te kunnen uitleggen, is het eerst nodig om even stil te staan bij de slaaptypes en slaapcyclus van kinderen.
Tijdens de nacht komen er twee types slaap voor: de non-REM slaap en de REM-slaap. De non-REM slaap komt vooral aan het begin van de nacht voor, de REM-slaap meer aan het eind van de nacht.
’s Nachts gaat een kind 3-4 (of meer) keer door een slaapcyclus. Deze slaapcycussen hebben telkens een gelijkaardig patroon. Behalve dan dat de hoeveelheid REM-slaap (wanneer we bv. dromen) vermeerdert naarmate de nacht vordert en de hoeveelheid diepe slaap voornamelijk in het eerste deel van de nacht voorkomt, en dus vermindert doorheen de nacht.

Wat zijn nachtmerries?

Bij een nachtmerrie wordt een kind plotseling wakker na een enge droom. Je kind kan de droom, of stukjes ervan nog goed herinneren en navertellen. Nachtmerries vinden plaats tijdens de REM-slaap.
Nachtmerries komen vaak voor en zijn heel erg normaal. Mogelijke oorzaken van nachtmerries zijn:

• Het verwerken van indrukken overdag
• Indrukwekkende gebeurtenissen
• Slaapgebrek
• Stress
• Trauma
• Koorts

Vaak zie je een piek rond 2 à 3 jaar wanneer kinderen een rijke verbeelding hebben en het nog moeilijk is om het verschil te maken tussen realiteit en fantasie.
Wanneer kinderen een nachtmerrie hebben zullen ze geruststelling en troost zoeken. Ze zullen je ook herkennen wanneer ze je zien. Na een nachtmerrie kan het wel eventjes duren voordat je kindje terug in slaap valt omdat de enge gedachten nog wat kunnen blijven hangen.

Wat zijn nachtangsten?

Bij een nachtangst wordt een kind vaak al roepend of gillend wakker en lijkt het angstig. Ze zijn vaak niet gerust te stellen en je kan ze niet bereiken. Het kan zelfs zijn dat je kind je wegduwt, begint te schoppen of slaan. Een nachtangst duurt meestal tussen 5 en 15 minuten waarna het kind terug in slaap valt. Wanneer je kind een nachtangst doormaakt, is dit vaak erger voor de ouder dan voor het kind zelf omdat kinderen op dat moment slapen en zelf niet beseffen wat er aan de hand is. Ze herinneren zich er ook niets van. Nachtangsten komen voor tijdens de non-REM slaap en meestal binnen de 2 à 3 uur na de bedtijd.
Nachtangsten zijn geen enge dromen. Ze komen NIET voor tijdens de droomslaap. Wanneer kinderen wakker worden gemaakt tijdens een nachtangst, hebben zij dus ook geen herinnering aan een nare droom.
Eén van de belangrijkste oorzaken van nachtangsten is slaaptekort (door bv. een te late bedtijd). Ook vermoeidheid, spanning, stress, veranderingen, reizen, ziekte en zelfs sprongen in de ontwikkeling kunnen een trigger zijn.

De verschillen op een rijtje

Wat kan je doen als je kind nachtmerries heeft?

• Zorg ervoor dat je kind voldoende slaap krijgt. Slaaptekort kan nachtmerries vermeerderen. Een vaste slaaptijd (goed op tijd) en een vast slaapritueel zijn belangrijk voor een goed slaappatroon. Zorg dat je slaapritueel rustig is – zonder TV, tablet, … .
  Alle informatie over hoe je een goed slaapritueel installeert, lees je hier.

• Stel je kind gerust. Het is belangrijk de nachtmerrie serieus te nemen en te begrijpen dat dit angstig is voor je kind. Het helpt vaak om even te troosten, te knuffelen en eventueel hun gedachten af te leiden naar iets leuker.
• Als de angst over iets heel concreet gaat, kan je het beeld dat je kind heeft minder eng gaan maken. Je kind moet hiervoor wel iets ouder zijn omdat de taal al goed ontwikkeld moet zijn. Mijn oudste dochtertje had bv. een hele periode nachtmerries over een struisvogel. Het hielp om samen met haar eerst alle zintuigen te overlopen: Hoe ziet de struisvogel eruit? Hoe ruikt hij? Hoe voelt hij? Is hij groot of klein? … Daarna toverden we al die eigenschappen om naar iets wat de struisvogel leuker en minder angstaanjagend zou maken. Uiteindelijk eindigden we met een roze ministruisvogel met een onderbroek aan, die naar snoepjes rook.
• Als je kind overdag over de nachtmerrie begint, kan het helpen om er samen over te praten of te tekenen. Zo geef je de nachtmerrie een plekje en is de kans kleiner dat ze terugkomt. Je zou ook een andere afloop van de nachtmerrie kunnen bedenken die minder eng is.
• Zoek samen een troostvoorwerp: wat kan je bij je pakken om je te troosten? Dit kan ook helpen wanneer kinderen bang zijn om te gaan slapen uit angst om weer een nachtmerrie te krijgen.
• Vermijd enge filmpjes, boeken, verhalen en spelletjes, zowel overdag als voor het slapengaan.

• Maak iets waarbij je kind zijn of haar zorgen kwijt kan, zoals bv. een zorgendoosje.
• Wanneer een kind gespannen in slaap valt, is de kans groter dat er een nachtmerrie ontstaat. Ontspanningsoefeningen voor de slaap kunnen helpen. Er bestaan speciale meditatie/ontspanningsverhaaltjes voor het slapengaan in de bibliotheek of in de boekwinkel. Ook mindfullness en yoga oefeningen voor kinderen zijn geschikt. Het is vooral belangrijk om iets te doen wat bij je kind past.
• Als je kind medicatie neemt, check dan bij je kinderarts/huisarts of de medicatie geen invloed kan hebben op de slaap van je kind.
• Wanneer kinderen erg angstig worden van hun nachtmerries of veel zorgen hebben waar kinderen niet goed los van kunnen komen, dan kan begeleiding door een kinderpsycholoog of – therapeut helpen om hen te leren hoe ze hier op een andere manier mee om kunnen gaan.

Wat kan je doen als je kind nachtangsten heeft?

• Maak je kind niet wakker. De pogingen die je doet om je kind te troosten en wakker te maken, kunnen de nachtangst verergeren of langer laten duren. Je mag er gerust bij blijven, maar zorg dan dat je stil en rustig bent.
• Zorg dat de slaapomgeving veilig is, zodat je kind zich tijdens een nachtangst niet kan pijn doen.
• Zorg voor regelmaat in het (slaap)schema van je kind.
• Leg je kind vroeger in bed, al is het maar 15 of 30 minuten.
• Praat ’s ochtends niet meer met je kind over zijn nachtangsten van die nacht. Daarmee maak je het voor je kind groter dan het is.

Als je kind 2 of 3 keer per week nachtangsten heeft, telkens op hetzelfde moment, kan het soms helpen om ze wakker te maken vóór de nachtangst. Je kind begint daarna aan een nieuwe slaapcyclus en slaat de overgangsfase waarin hij normaal overstuur zou raken over.

• Hou eerst en vooral een slaapdagboek bij om zicht te krijgen op de frequentie en het tijdstip van de nachtangsten bij jouw kind.
• Hou ermee rekening dat deze aanpak 7 tot 10 dagen nodig heeft voordat je kan zien of het bij jouw kind werkt of niet.
• Maak je kind 15 minuten voordat de nachtangst normaal gezien begint wakker. Het is voldoende dat je kind even mompelt, beweegt, zich verlegt in bed. Het is dus niet nodig ze helemaal wakker te maken of uit bed te nemen.
• Doe dit 7 tot 10 dagen na elkaar, elke nacht.

Als je graag hulp krijgt bij het creëren van een juist slaapritme voor jouw kind of je wil graag een ander slaapprobleem aanpakken, dan help ik je graag verder. Neem zeker een kijkje bij mijn aanbod om te zien wat ik voor jou kan betekenen of maak een vrijblijvend telefonisch kennismakingsgesprek.

Benieuwd naar nog meer slaaptips en slaapadvies? Volg me dan op instagram en facebook.

Veel succes!