Slaapwandelen bij kinderen

Vraag je je soms af of je kindje slaapwandelt? En wat je best doet als het gebeurt? Maak je je kindje beter wakker? Laat je het gewoon gebeuren in de hoop dat je kind terug in bed kruipt? Of probeer je je kindje al slaapwandelend terug naar bed te begeleiden?

Wat?

Laat me eerst even uitleggen wat slaapwandelen precies is. Slaapwandelen is een slaapprobleem dat onder de categorie parasomnieën valt. Parasomnie is eigenlijk een verzamelwoord voor veel slaapstoornissen. Het komt er altijd op neer dat de persoon ongewoon gedrag vertoont tijdens het slapen: ze doen iets waardoor het lijkt alsof ze wakker zijn. Bij slaapwandelen is er fysieke activiteit terwijl de persoon in werkelijkheid slaapt. De medische term voor slaapwandelen is somnambulisme.

Slaapwandelen treedt altijd op tijdens de diepe slaap. Het bewustzijn is op dat moment zo goed als uitgeschakeld, waardoor je kind zich er ’s ochtends niets van zal herinneren. Omdat de meeste diepe slaap in de eerste helft van de nacht valt, zal het slaapwandelen dus ook dan plaatsvinden: meestal binnen de eerste 3 uur na bedtijd. De duur kan variëren van een aantal minuten tot een halfuur.

Het komt het meeste voor tussen 4 en 12 jaar en stopt meestal rond de puberteit. Een klein deel blijft het ook op volwassen leeftijd nog doen. Er is geen onderscheid tussen jongens en meisjes: het komt bij allebei voor.

Hoe weet je of je kind aan het slaapwandelen is?

Omdat het lijkt alsof je kindje wakker is, is het niet zo eenvoudig om zeker te zijn of je kindje nu effectief slaapwandelt. Hier zijn toch een aantal herkenbare symptomen:

• De ogen kunnen open zijn, met een starende, afwezige blik. Of ze effectief iets zien en wat dan juist? Dat is nog niet duidelijk en lijkt per persoon te verschillen.
• Bewegingen zijn niet altijd even soepel, vaak houteriger dan normaal.  
• Over het algemeen zie je tijdens het slaapwandelen ‘primair’ gedrag. Je zal je kind niet zien lezen in een boek, een spelletje op de tablet zien spelen, … .
• Handelingen kunnen heel uiteenlopend zijn: van rechtop zitten in bed, zich aankleden, rondlopen, onduidelijk praten, televisie aanzetten, iets eten, naar de kamer van de ouder(s) gaan, naar het toilet gaan, … . Meestal legt je kindje ongeveer dezelfde weg af en gaat het over dezelfde handelingen. Je kindje zal tijdens het slaapwandelen nooit ‘nieuwe’ handelingen doen. Het gaat altijd over handelingen die kinderen al kennen, maar het gebeurt wel niet altijd op de juiste manier (bv. plassen in de gang ipv op het toilet).
• Meestal beperkt het zich tot de slaapkamer, maar het kan ook zijn dat je kind de kamer uitgaat, de trap afgaat, of zelfs naar buiten zou gaan.
• Na de slaapwandeling gaat je kind meestal gewoon weer naar bed of laat het zich zonder tegenstribbelen terug naar bed leiden. Soms valt een kind ergens anders in slaap, en dat is natuurlijk schrikken als hij/zij plots ergens anders wakker wordt.
• Sommige kinderen reageren een beetje op de omgeving. Het kan zijn dat ze beginnen mompelen wanneer je een vraag stelt.
• Moeilijk wakker te maken

Wat kunnen mogelijke oorzaken zijn?

Over de oorzaken van slaapwandelen is nog niet veel bekend. Er wordt vermoed dat het te maken heeft met de wisselwerking tussen slaap en waak die niet geheel goed verloopt. Dat kan ook verklaren waarom slaapwandelen vaker voorkomt bij kinderen dan bij volwassenen omdat de hersenen nog volop in ontwikkeling zijn.

Slaapwandelen kan een erfelijke oorzaak hebben. Als 1 van de (of beide) ouders als kind heeft geslaapwandeld of nog steeds slaapwandelt, is er een grotere kan dat je kind dit ook gaat doen.

Als er een gevoeligheid is aan slaapwandelen, kan het getriggerd worden door externe factoren zoals:

• Slaaptekort
• Vermoeidheid
• Stress
• Veranderingen
• Koorts
• Angst
• Veel indrukken
• Spanningen

Een deel van de kinderen die slaapwandelen, heeft op jongere leeftijd last gehad van nachtangsten (de zogenaamde night terrors of pavor noctunus).

Ook bepaalde medicijnen kunnen de kans op slaapwandelen vergroten. Neemt je kind medicatie? Vraag dan zeker na bij de arts of die invloed kan hebben op de slaap.

Hoe reageer je nu het best als je kind slaapwandelt?

Slaapwandelen op zich is onschuldig. Je kind heeft er zelf geen last van. Al is het natuurlijk wel belangrijk dat je kleine slaapwandelaar geen verwondingen oploopt of gevaarlijke dingen doet.

Hier zijn een aantal tips:

• Je hoeft de slaapwandelaar niet wakker te maken. Wakker maken is ook moeilijk. Het is niet gevaarlijk als je ze toch wakker hebt gemaakt of ze wakker zijn geworden, maar het kan er wel voor zorgen dat je kind verward, boos of angstig zal zijn als hij/zij ontwaakt.
• Je kind is niet bij bewustzijn, dus wat je zegt of doet dringt niet goed door. Bij aanraking, licht aandoen, … worden sommige kinderen wel makkelijker wakker.
• Begeleid je kind rustig terug naar bed, eventueel door z’n hand vast te nemen. Ook hier hoef je je kind dus niet wakker te maken, tenzij het niet lukt om hem/haar rustig naar de slaapkamer te begeleiden. Eens in bed, slapen ze meestal rustig verder.  
• Ga niet in discussie. Als ze tijdens het slaapwandelen iets vertellen dat niet klopt, ga er dan niet tegenin. Voor je kindje is dat realiteit op dat moment. Een discussie aangaan werkt dan averechts. Beter een beetje meepraten en geruststellen.
• Zorg voor regelmaat in het slaapritme van je kind en voldoende slaap. Elke dag opstaan en gaan slapen rond hetzelfde uur, kan helpen om ervoor te zorgen dat kinderen minder last hebben van slaapwandelen. Zorg dat de bedtijd niet te laat is zodat je kind niet oververmoeid wordt.
• Zorg voor een goede slaapomgeving: donkere kamer, niet te warm (ideaal 18°C).
• Voldoende ontspanning en een relaxt bedtijdritueel zijn belangrijk. Oudere kinderen vinden het vaak vervelend als ze last hebben van slaapwandelen, en dat kan voor extra spanning zorgen waardoor het slaapwandelen dan weer kan toenemen. Ontspanningsoefeningen kunnen helpen.
• Eventueel begeleiding door een kinderpsycholoog of therapeut in functie van onderliggende angsten, spanningen, …
• Is je kind gevoelig voor slaapwandelen? Neem dan je voorzorgen:
  • niet boven in het stapelbed laten slapen
  • ramen sluiten (eventueel met extra sluiting) en deuren op slot (haal de sleutel eraf)
  • een hekje bovenaan de trap
  • laat niets op de grond slingeren zodat je kind er niet over kan struikelen of vallen
  • bevestig een belletje aan de slaapkamerdeur
  • installeer een babyfoon met een camera
  • logeerpartijtje of een babysit? Vergeet hen niet in te lichten
  • sensormat naast het bed waardoor een alarm afgaat als je kind uit bed stapt
  • vermijd snoeren, tapijten, … op de grond waar je kind over kan struikelen

Vermoed jij na het lezen van deze blog dat je kindje slaapwandelt? Kijk je graag samen met mij naar mogelijke oorzaken, waar je kan bijsturen, hoe je specifiek voor jouw kindje het beste reageert, … ?

Ik help je heel graag verder tijdens een losse consultatie.

Veel liefs,

Karen

Geen enkele slaaptip missen? Vergeet me dan niet te volgen op instagram en facebook!